Não Gan (Hôn Mê Gan): Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Chẩn đoán và Điều Trị

Bệnh não gan là bệnh không quá phổ biến trong hiểu biết của mỗi người. Hầu như, người bệnh phải đi xét nghiệm để bác sĩ kiểm tra mới có thể biết được mình bị mắc phải căn bệnh này. Bài viết dưới đây giới thiệu về căn bệnh này, cũng như các nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị bệnh. 

1. Bệnh Não Gan Nguy Hiểm Như Thế Nào?

Bệnh não gan hay còn được hiểu là bệnh hôn mê gan, là căn bệnh được hiểu như sau:

• Thông thường gan có nhiệm vụ lọc độc tố ra khỏi máu, nhưng với bệnh này gan bị mất chức năng này và gây ảnh hưởng đến não.
• Bệnh xảy ra có thể dẫn đến những ảnh hưởng về hành vi, trạng thái tinh thần và hệ thống thần kinh cũng bởi lý do là nồng độ amoniac cao trong máu và não.

• Những người mắc phải căn bệnh này thì thường nồng độ amoniac trong máu cao, do gan không làm việc hiệu quả dẫn đến kết quả là lượng amoniac tồn lưu trong máu sau đó di chuyển đến não gây ảnh hưởng chức năng của não và gây ra các triệu chứng.

Bệnh não gan khá là nguy hiểm đến tính mạng đặc biệt là hôn mê gan nội sinh với tỉ lệ tử vong từ 90% đến 95%. Tuy nhiên đối với hôn mê gan ngoại sinh nếu điều chỉnh các yếu tố thuận lợi thì sau 48 đến 72 giờ bệnh nhân có thể thoát khỏi tình trạng hôn mê.

2. Nguyên Nhân Của Bệnh Não Gan

Như đã nói ở trên thì não gan có hai kiểu điển hình là hôn mê não ngoại sinh và hôn mê não nội sinh. Nguyên nhân của hai loại này tương đối khác nhau. Với hôn mê gan ngoại sinh thì nguyên nhân gây là do:

• Khi người bệnh bị truyền đạm quá nhiều để nuôi tĩnh mạch dài ngày, hoặc người ăn nạp quá nhiều protein vào trong cơ thể.
• Người bệnh bị xuất huyết tiêu hóa nặng cũng sẽ bị bệnh này
• Người bệnh hay sử dụng các loại thuốc độc cho gan như tetracycline, thuốc kháng lao, thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc hạ huyết áp, thuốc kháng viêm không steroid.
• Người bị ngộ độc rượu.
• Người bị nhiễm trùng gan, mật, thận, phổi, ruột hoặc sau phẫu thuật trên bệnh nhân xơ gan.

Với người bị hôn mê gan nội sinh thường sẽ nặng hơn, các nguyên nhân chủ yếu là do:

• Người bệnh bị tổn thương gan một cách nặng nề và đã lan rộng như trong một số bệnh là viêm gan tối cấp, viêm gan nhiễm độc do photpho vô cơ, do Tetraclorure de carbone, do nấm Amanite phalloide. Đôi khi là do bệnh nhân sử dụng thuốc do ung thư gan hoặc xơ gan giai đoạn cuối.
• Những bệnh nào gây nên tình trạng phá hủy tế bào gan hoặc tình trạng suy gan như viêm gan do siêu vi bao gồm viêm gan B và viêm gan C, hoặc hội chứng Reye đều có thể là nguyên nhân dẫn tới bệnh hôn mê gan.
• Một số người bị bệnh xơ gan bắt buộc phải dùng kèm thuốc an thần hoặc thuốc giảm đau cũng có thể dẫn đến trình trạng bệnh não gan.
• Những trường hợp suy gan quá nặng, máu từ tĩnh mạch đến gan không còn được tế bào gan chuyển hóa, trở thành các chất độc bao gồm amoniac, mercaptan, acide gama amino butyrid và các acid amin nhân thơm, dẫn đến làm rối loạn chuyển hóa ở mô nhất là ở não.

3. Các Triệu Chứng Cụ Thể Của Bệnh Não Gan

Một số trường hợp bệnh nhân mắc phải bệnh bệnh não gan do các bệnh về gan đã có sẵn trước đó như xơ gan, viêm gan do siêu vi, viêm gan nhiễm độc. Thông thường, các triệu chứng sẽ bao gồm 

• Mất phương hướng, hay bị dẫn đến tình trạng đãng trí, lơ mơ. 
• Người bệnh còn có thể thấy buồn ngủ, tâm trạng thay đổi, ngủ lịm, mất trí thậm chí hôn mê. 
• Những triệu chứng khác được biểu hiện trên cơ thể như vàng da, phồng ngực, co rút tinh hoàn, tràn dịch màng bụng, phù chân
• Đôi khi người bệnh còn bị rối loạn ngôn ngữ, run, xúc động, không thể vận động. 

Các bác sĩ đã phân chia hôn mê gan làm 04 giai đoạn: 

• Đầu tiên là tiền hôn mê gan, các biểu hiện rối loạn thần kinh còn nhẹ nhàng, vậy nên người bệnh cần phải khám kĩ mới phát hiện được.

Người bệnh thông thường sẽ có mất định hướng về không gian và thời gian, luôn trong trạng thái lơ mơ, không tỉnh táo. Tinh thần cũng thay đổi thất thường hay cười nói vô cớ, cũng như cáu gắt. Người bệnh cũng sẽ bị rối loạn về điều hòa và vận động thường được biểu hiện qua lời nói không trôi chảy, chữ viết lúc đầu rõ ràng, về sau nhỏ dần, mất nét, khó đọc hoặc nguệch ngoạc.

• Tiếp theo là hôn mê gan độ 1. Lúc này các triệu chứng của tiền hôn mê gan lại càng rõ thêm. Ngoài ra còn có thêm một số triệu chứng như tăng phản xạ Babinski và tăng trương lực ngoại tháp, hơi thở có mùi amoniac. 
• Hôn mê gan độ 2 là trường hợp lúc này bệnh nhân hôn mê thật sự với mất nhận thức, cảm giác và vận động. 
• Hôn mê gan độ 3 là giai đoạn cuối, người bệnh lúc này sẽ bị hôn mê sâu, có thể kèm theo các rối loạn sinh thực, mất phản xạ và Babinski.

4. Các Phương Pháp Chẩn Đoán Bệnh Não Gan

Các bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử của bệnh nhân đã từng mắc một bệnh gan cấp hoặc mạn, hoặc sau phẫu thuật nối tắt cửa chủ.

Trước tiên, bác sĩ điều trị sẽ khám lâm sàng như bệnh nhân có các triệu chứng thần kinh như tăng phản xạ, rung rũ cánh, Babinski, tăng trương lực cơ, hoặc có cả triệu chứng động kinh. Bệnh nhân sẽ được kiểm tra rối loạn nhận thức xem có bị lú lẫn, và cuối cùng là hơi thở có mùi amoniac hay không.

Tiếp theo, người bệnh sẽ được đưa đi xét nghiệm điện não đồ; lượng amoniac trong máu; kiểm tra rối loạn về điện giải và kiềm toan là trường hợp xảy ra khi natri máu thường giảm, kali giảm, calci ít bị ảnh hưởng, dự trữ kiềm tăng, pCO2 giảm; dịch não tủy là glutamine, acid glutamic tăng; các xét nghiệm về chức năng gan; CT scan và MRI có thể có teo não vùng vỏ hay phù não.

5. Các Cách Điều Trị Bệnh Não Gan Bằng Đông Y Và Tây Y

Có hai cách để có thể điều trị bệnh não gan là tây y và đông y. 

Điều Trị Bằng Tây Y

• Điều trị hỗ trợ nhằm giảm bớt và loại trừ amoniac trong máu bằng cách giảm chất đạm trong chế độ ăn, uống thuốc có tác dụng chuyển hóa amoniac ở ruột non hoặc uống thuốc làm tăng thải trừ amoniac qua thận.
• Điều trị dựa trên giả thuyết các benzodiazepine. Theo đó, Flumazenil là chất đối kháng các thụ thể benzodiazepine, thuốc chiếm chỗ thụ thể benzodiazepine của các chất nội sinh từ thức ăn hoặc được tổng hợp trong não.
• Làm phẫu thuật ghép gan.

Điều Trị Bằng Đông Y

Đầu tiên, bệnh nhân có thể tham khảo các bài thuốc đông y bằng cách đến các địa điểm bốc thuốc uy tín và chất lượng. Sau đó, bệnh nhân chủ yếu được hỗ trợ các loại thuốc đông y nhằm điều bổ khí huyết, thanh can khai khiếu hoặc phương hóa đàm thấp. Đây là cách mà các thầy thuốc đông y hỗ trợ để chữa trị các bệnh nhân não gan.

Trên đây là một số thông tin về bệnh não gan như nguyên nhân, các triệu chứng, cũng như cách chẩn đoán và điều trị bệnh. Ngoài những thông tin trên, hy vọng người bệnh có thể biết cách phòng tránh, ngăn ngừa căn bệnh bằng những cách đơn giản như chế độ ăn uống, và tập thể dục thường xuyên.